هر چند اسکلت الفبایی زبان فارسی در نوشتار و آهنگ اصلی واژه ها در گفتار طی قرن ها کم و بیش پا برجا مانده، اما ساختار فرعی واژه ها و جمله ها تحت شرایط اقتصادی و اجتماعی تحولات زیادی را گذرانده است. کلماتی که در فرهنگ عادی مردم زمینه استفاده نداشته مهجور و از رده خارج شده، کلماتی با قبول بعضی تغییرها به جا مانده و کلماتی بیگانه بی هیچ تغییر و شکل خارجی خود در زبان فارسی کاربرد پیدا کرده است. بی شک پیش از آن که یک زبان به عنوان زبان رسمی در کشوری رایج شود، لهجه های محلی از ارزشی یکسان برخوردارند اما همین که زبانی استاندارد در سرزمینی به وجود آمد، از آن پس دیگر گویش های محلی ارزش های کاربردی و اجتماعی خود را در سطح وسیع کشور از دست می دهند.
با وجودی که گویش و اصطلاحات محلی کنگونی پیوسته رنگ زبان رسمی مملکت را به خود می گیرد. هنوز هم این لهجه با لهجه رسمی تفاوت هایی دارد و هنوز هم پاره ای واژه ها، اصطلاحات و ترکیب هایی در این لهجه به گوش می رسد که برای غیر کنگانی بیگانه است. بسیاری از واژه هایی که در گویش کنگانی کاربرد دارند، دقیقاً با همان تلفظ و معنی معمول در کنگان در فرهنگ های معتبر ضبط شده است و نشانه درستی این گونه واژه هاست.
اَفتُو = خورشید
اَسّوم = کف گیر
اَهْلوک = بادام کوهی
اَنْتَر = میمون
اُوْشِی = حوض
آلو = سیب زمینی
اُوو = آب
اِیْ کِیِن = این کیست؟
اِیْ چِنِن = این چیست؟
اُوْسار = افسار
اِسْپانِه = آچار فرانسه
اُوْر = ابر
اِشْکَست = شکسته شد
آغا = پدربزرگ
اُس کُن = ساکت شو
آرْبِیز = الک
اِدْبار = زرنگ، مرموز، مخفی کار
اِیْقَد = این اندازه
اِيْسا = حالا
اَندید کردن = عایق کردن
اُفِّین = دل خنک شدن
اِزْگِرت = خوش لباس، خوش پوش
اَسب شِیطون = سنجاقک
اِشْکال = آهو
اِشْکَفت = غار
اَجَل = عزراییل، مرگ، بچه فضول
اِنْکِه = ناله، ضجه، تمارض، نالیدن
اِخِه پِخِه کردن = بهانه آوردن، از زیر کار در رفتن
اِلّا وُ بِلّا = باید، حتما
از رو بُرو = خجالت بکش، حیا کن
اَزو وَل ، اَزو هَل = از آن طرف
اِیْ کَکو = خیلی کم
اِتْ ناش = ضربه خیلی خفیف
آذَب = دختر مجرد
اِشْکَنْدِیز = فلاخن دستی
اُوفتین = آستین
اِنْجین = موتور ماشین
اَسَّک = هسته خرما اسک
الله پِرخِکی = شانسی، اتفاقی، بی برنامه کاری کردن
باپیر = پدربزرگ
بادِنْگون = بادمجان
بُچیلِه = جوجه
بِخُوس = برو بخواب
بِرشُندِه = کباب کردن
بُرم = ابرو
بِچَخ = عجله کن
بَمبولِه = بادکنک
بَنگِرو = تک پوش طلا
بِنیزِه = سقز
بُوا = پدر، بابا
بُنجیر = گنجشک
بُلْتَش = خاکستر آتش
بُلْتَشی = خاکستری
بِیگ = عروسک
بِلیک بِلیک = چشمک
بُتِّ خَر = گلو
بُرُم = بروم
بَلِّیت = مرغ دریایی
بِخْتَر = بهتر
بِپَر ، بِتِنگ = پرش کن، گم شو
بَلْکَت = شاید
بِیْلِه = گروه، دسته
بِلِیدِر = تیوپ داخل توپ های ورزشی
بُتُل = سوسک، سیاه
بُزلیسَک = آفتاب پرست
بُز = گوسفند ماده
بَیّوز = مایع سفید کننده، وایتکس
بُجْلی = چراغ قوه
بوم = کشتی
بُریده = علف خشک
بُز بَل = بز سیاه گوش پهن
بُز بَل خنجری = بز سیاه گوش پهن و کوتاه
بُز الوس = بز سفید
بُز شکری = بز سرخ مو
بُز عِدانی = بز کوتاه موی قهوه ای رنگ و پا بلند
بَل مُرِّه = بز گوش بریده
بَل چال مُرِّه = بز سیاهی که وسط شاخش سفید باشد
بُلوزِه = بزی سیاهی که گوشهای سفید و پهن داشته باشد
بَل زَنگی = بز زرنگی که جلو گله حرکت می کند و زنگوله در گردن او آویزان است
بارچیل = چوبهای سبز رنگ پهن و تقریبا نازک
بِریو = بوریا، حصیری که بالای بارچیل ها قرار می گرفت
بُخ = شبیه به خورجین در ابعادی بزرگتر که با پیش نخل ساخته می شد
بَرداله = وسیله ای برای حمل سنگ با چهارپایان
بیَه = بگیر، بردار
بیدکور = جغد
بَش = اردک
بالوعِه = چاه فاضلاب
بِسکوت = بسکویت
بُرّا = وسیله ای برای جدا کردن گندم از کاه
بَر کردن = پوشیدن
بِرشتش ندارم = نقش یا حوصله کسی را نداشتن
بُرمَک زدن = چشمک زدن
بِرْ = روشن
بُرّا = خرمن کوب
بُنگ = اذان
بند باغ = خاکریز دور باغ
بَزِّه = مظلوم، بی گناه، بدبخت
بُرْمَک انداختن = ابرو بالا انداختن
بُراحِه = بازار
بَیّوز = مایع سفیدکننده ، وایتکس
بیم = تیر آهن
باسْکِیت = سبد
بِشین = نشستن، نکن
بُن = ته
پیک = پوسیده
پاتِلون = شلوار مردانه
پَرپَروک = پروانه
پَریر = پریروز
پَسَّری = پس فردا
پِرَندوش = دو شب پیش
پابید = بلند شد
پُو ، پابو = بلند شو
پِندو = ریز، کوچک
پاتیل = دیگ، قابلمه
پُرگو = پرپین
پَسین ، پَسِند ، پِسِندی = عصر
پَخشِه ، پِشِّه = مگس
پامپِس = چاق
پِشِنگ = ترشح مایعات مثل آب یا روغن بر اثر برخورد با چیزی یا پخش شدن ناگهانی ذرات
پِرِمِز = نوعی اجاق گاز
پَخشِه کردن = عطسه کردن
پاپِسَک = لگدمال، این طرف و آن طرف کردن، زیرو رو کردن خاک با پا
پِلِنگ ، پَل پَل = غلطیدن
پامال = نابود
پِنجِه = انگشت
پازَن = بُز نر
پِرپِری = نازک و پوسته مانند
پَرچَل = کثیف
پِتِّیی = مقدار کمی، ذره ای
پِتَک = حوصله
پیش توُ = کلت
پیدُم = پونه
پِچ پِچ = درِ گوشی صحبت کردن
پُکید = پاره شد
پِلِیت = حلبی، تکه ورق های فلزی
پیپ = قوطی حلبی بزرگ
پله سیر = پرستو
پیش نخل = برگ درخت خرما
پِلارده = هذیان، حرف های نامربوط گفتن
پِرتَک = پشه شب
پُلِشت = زمخت، درشت
پَخشُ پِلا = در هم ریخته
پِلَشتی = حشرات خزنده گزنده
پُونگ = وسیله ای برای رفتن به بالای نخل
پِشْک = پخش دادن
پِشِنگِه = پاشیده شدن
پیشِ پا = سنکدری، گیر کردن پا پشت سنگ
پیش = برگ درخت خرما
پِلیسِ = کم
پَنگ = خوشه خرما
پِلاچ = روده درازی کردن در کاری
پا جِنگِلَک = دست و پا زدن در حالت خوابیده
پا پَسوره = کسی که دچار مشکل راه رفتن می باشد
پاکار = مباشر، مشاور
پُی پاتیل = سرآشپز
پاسوز = پای یکی نشستن، هیزم روشن کردن زیر پاتیل
پامال = له شده، ازبین رفته
پرچمی = چیزی ک چند رنگ باشه
پس اندری = از پشت سر
پیشت = نفراول در بازی
پریچ = روده دراز
پَهلی = پهلو، کنار
پُغُک = وقتی که ثمر درخت کنار برسد و کاملا قرمز و یا زرد رنگ شود
پِتِی = خالی
پِلْپِلو = زمین کوب
پُخ = ورم، کسی که دلگیر شده
پَهْک = نادان، غافل، کم عقل
تابوک = بلوک
تَتو ، تَتوک = سوسک
تَش = آتش، گرم
تورِه = کفتار، شغال
تُماتِه = گوجه فرنگی
تِیتُم = کنارتم، پیشتم
تَکِدو = در حال حرکت، جنب و جوش
تِریشِه = نازک، برش کوچک
تَهل = تلخ
تیفونی = طوفانی
تُوِسِّون = تابستان
تَپُندِه = پر شده
تَپِتور = مضطرب
تَنیر = کوره نانوایی
تَح = مرتب
تِلِفزون = تلویزیون
تَمپَل = تنبل
توری = چراغ زنبوری
تی تَر = قبلا
تابی = ماهیتابه
تیله سگ = توله سگ
تُفکِه انداختن = آب دهان بیرون ریختن
تُمبید = خراب شد
تِلِپ = سربار
تُرِّت گم کن = گورت گم کن برو
تُرمَهک وابید = شخص بدکاری که فوت کرده یا کشته شده
توربال = چادر، روکش
تاسیدن = سیاه شدن، کبود شدن
تنگیدن = پریدن
تِلَگدون = زباله دان
تُربشک = خاک رس ترک خورده بین نخلستان ها و کنار خورها
تُوال = حوله
تِیْم = وقت و زمان
تابِرِت = تا برود
تِرَکْتُل = تراکتور
تِری زَک = پاشیدن
تُرُشّ = ترش
جامَر = جاروی رو فرشی
جاروف = جاروی بزرگ پیشی
جاکِیت = ژاکت
جَک = پارچ آب
جَهل = قهر
جوتی = کفش
جومِه = پیراهن، لباس
جُل = خورجین
جالبوت = قایق
جاشو = ملوان
جَهَندَم = جهنم
جُوِه = وسیله ای برای کوبیدن گندم
جِهاز = کشتی، لنج
جلاب = خریداران عمده بز
جَمول = بز دو قلو زا
جُنگِه = گاو نر جوان
جَر = دعوا
جُمول = دوقلو
جیلُم ، جوری = درو کردن
جَک = پارچ آب
چاختِه = تاقچه
چاس = ناهار
چاکْلِیت ، چاقْلِیت = شکلات
چال = لانه، آشیانه
چِشوک = دریچه کوچک جهت تهویه و تامین نور
چِرچیل = پرستو
چِی = چای
چِویش = بزغاله ماده
چوغِ دسِّی = عصا
چِیره = صدا
چول = درهم، کثیف، خراب
چِفتَکِ در = دستگیره در
چِفت کردن = بستن، محکم کردن
چِکِنِه = لغزنده، چسبنده، چسبناک
چِیلِه = پنجره، دهان
چِوِیش = بز ماده که اصلا نزاییده
چکل = کهره نر کوچک
چَندَل = چوب های قرمز رنگ
چِش = چشم
چوله = خار پشت
چِرفِر = یارگیری کردن
چیل = دهان
چِلوس = جوبی که یک طرف آن سوخته باد
چِکِ لِنگ = دست و پا
چَپْرِه = بازارچه
حَشینِه = ماهی ساردین
حَصین نونی = ظرف مخصوص نان
حِرار = جوش
حاسَک = آسیاب دستی
حولی = کره خر
حُویت = نوعی حلزون
حِس حِس = جستجو، کاووش، دنبال چیزی گشتن
خاگ = تخم مرغ
خالو = دایی
خِشار = آشغال، زباله، هرچیز بدرد نخور – ماهی های کوچک صید شده
خِین = خون
خُت = خودت
خُم = خودم
خُرتاس = خفه کردن
خُوْسیدِه = خوابیده
خَس = کاهو
خُمرِه = کوزه
خِزگ = پولک، فلس ماهی
خُو = خواب
خَمپیسَک = کپک زده
خَر = گلو، گردن، الاغ
خَلوال = توری
خاکِسُّون = مقبره
خونه = اتاق
خَزيک = سوسک
خِیمِه = هیزم
خَیمِه = چادر صحرایی
خَواحِر = آرام ، شرایط مساعد و خوب
خَلَنچِه = کهنه، خراب، داغون، اوراق
خِشالِه = دنبال، آویزون، کشیدن چیزی روی زمین
خیش زدن = شخم زدن
خار = استخوان ماهی – خار درخت
خُروچِه ، خِریچِه = ناودان
خُنج = جر زدن
خِنج = پنجه زدن، با ناخن چیزی را خراشیدن
خِرخِه شانه = جغجغه
خُنجُ خُلوک = قل قلک کردن
خَطیر = آرایشگر
خور = باریکه های آب دریا
خِمَتو = کهنه، مندرس
خارِکور = خاک بر سر، ذلیل، آدم فرومایه
خِیط = ریسمان، بند
خَهکِلو = گلالود، خاکالود
خُرّو= گیاهی بهاری که میوه ای شبیه لوبیا و قابل خوردن دارد
خارسِلِّه = خار درخت خرما
خَریِه = آخرین نفر در بازی
خَس = آخور، طویله
خیکِه ، خیک خیک = صدای جیغ مانند در حال خفگی
خیپِه = توی خود رفتن، قهرکردن
خَنْجرک = یخ زدن از سرما
خُولِه = فرو رفته، خراب، داغون، کج
دادا = خواهر
دار = چوب
دِرام = بشکه
دَرف = ظرف
دِی = مادر
دوزُلفی = سنجاق سر
دِغ دِغو = قلقلک
دُکون = مغازه
دُگله = نوعی لباس زنانه
دُوری = بشقاب
دومَن = پایین
دیگ = دیروز
دُما = عقب
دُمام = دنبالم
دُکُلو = زانو زدن
دِرِه = سیل
دُروک = درّه
دیر = دور
دِرب = زبر
دُمِی = دنبال
دِرد = برید
داریزَرد = زردچوبه
دِلِّی = رو به، به سمت
دِمیت = نخل کوچک، بچه نخل
دِپَلو = خراب
دُنگ = دانه های گندم برشته شده
دوکُرپا = روی دو پا نشستن
در بسِّه = خراب، به هم ریخته شده و از بین رفته
دول = وسیله ای برای کشیدن آب از چاه
دِیگون ، دِیگو = مرغ تخم گذار یا اینکه جوجه داشته باشد
دَس = دست
دوتی = عروسی
دانوک = مورچه درشت
دِمبِل حایو = حلزون
دِجَل = اصرار، پافشاری
دَلّاک = آرایشگر
دِرِنگِه = زمزمه کردن، زیر لب آواز خواندن
دَنگ = کم عقل، دیوانه، خل، کم هوش و حافظه، حواس پرت
دِگِه مول = بیحال
دُوْل = عروس دریایی
دیر از گوش شما = دور از جان شما
دِچِّیتیت = خاک بر سرت
دَک = هسته درخت کنار، میدان
دِمْ دار = ادامه دادن چیزی، سربه سر گذاشتن
دومبول = نفر دوم در بازی
دوخس = حیوان بزرگ دریایی، انسان درشت هیکل
دَلِّه = قوطی حلبی
دیب = دیو
دِلُم میره = گرسنه ام
دو کَپِّه کردن = دو نصف کردن
دِرِیل = مته
دِمیت = بچه درخت خرما
دِلِّی = وسط، میان
دَجِّه = ریشه
رِشمیز = موریانه
رِنج = چنگ زدن
رِی = روی
رُمبید = ویران شد، خراب شد
رُخِش = کنارش
رُوْنُم داد = فراری ام داد
رِنگ = آهنگ، موزیک
رِمیز = موریانه
رِشوِه = شیربها
روشت = روشن، بینا
رام سِیت = حرکت خلاف جهت وسیله نقلیه
رُپ رُپ = صدای نامفهوم پا
راسِه = جاده
رُماد = بیچاره در مقام هشدار و صفت بکار میرود
زَگ سِبال = بادام زمینی
زِیله = سطل
زیر = نعلبکی
زوزو = جوجه تیغی
زُر = گرداندن
زَهرِه = ترس
زَهرَم بُردی = ترساندیم
زَهرَم تِرِکید = ترسیدم
زیپِلَک = جفتک، رفتار غیر معقول و ناهنجار
زِچ = متکبر، مغرور
زیران = بیماری صرع، غَش و تشنج
زُرد = نخ
زی پِلَک = جفتک
زُر خوردن = دور زدن، چرخیدن
زَبونُم پِل نِمیخورِه = زبانم نمی چرخد
زِه تکی = میخکوب شدن از ترس ترسیدن زیاد
سُوزی = سبزی
سَلِّه = سبد
سِی کُن ، سِیل کُن = نگاه کن
سِیکَل = دوچرخه
سوپر = موتور
سیمُو = برای من
سیمُون = برای ما
سیچِه = چرا
سیش = برای او
سَمپَل = نمونه
سُهُون = سوهان
سِمسِم = کنجد
سینه لَنج = قسمت جلو لنج
سَلّال = پرنده دریایی
سُبال = ميمون
سالی = تور کوچک ماهیگیری
سور = شور
سُرُب = سرب
ساس = فنداسیون، پی
سُماد = کود حیوانی
سُرد = سرمای سوزناک
سُختُم = سوختم
سیفِه = نوعی چربی که به بدنه کشتی میزنند
سِکْسِکو = سکسکه
سالفِه = قضیه، موضوع
سُس کِردیم = خسته شدیم
سی زَن = سوزن
سُرخاب = ماتیک
سِمَهک ، سَهک = بدبو، مخصوصا بوی بد ماهی یا میگو
سِلالو پِلَلو = سردرگم
سِلّوچِه = نیش زنبور
سُکون = فرمان
سُمبُل = نفر سوم در بازی
سیس = نوعی نخل، میوه نارس و معیوب نخل
سُوّه = کوچک، نوجوان
سِپَک = ظرفی سینی شکل و لبه دار که از برگ خرما درست می شود
سَلِّه ، سَبّاک = سبد
سُتْرونج = دوای سرخ، ماده ای قرمز رنگ که مصرف طبی دارد
سِبَخ = شوره زار، شوره، خاک، غبار
ساس تُماتِه = رب گوجه
سُک نَده = اذیت نکن، عذاب نده، مزاحم نشو
شُو = شب
شوم = شام
شیلِه = چادر زنانه
شیگَر = شوهر
شَپ = دست زدن
شِبِند = شوید
شُوپَر = خفاش
شاحِن = پر
شِپاردَن = فشار دادن
شُل اندید = گل مخلوط شده با آب و کاه
شوفِر = راننده
شُش = شپش
شَتّا شِلیتِه = فضول، زبان دراز
شَهقِه = صدای بلند، فریاد
شُوْر = مشورت
شیپلک ریپلک = پایکوبی، بزن و بکوب
شَمَد = روانداز نازک تر از پتو
صَحن = بشقاب
صُبا = فردا
صَلّال = مرغ ماهی خوار
صبح گَه = صبح زود
صَندل شفا = اسپند
صَحاب = صاحب
طَبّاخ= آشپز
طَفُرِ لَنج = قسمت عقب لنج
طُربال = پرزنت
طَیّارِه = هواپیما
عامو = عمو
عَلوچ = آدامس
عاینَک = عینک
عُوال = کوسه ماهی
عَسّوم = ملاقه
عَنّابی = جیگری
عَبا = نوعی چادر زنانه
عامِلِه = نوعی صید ماهی
عَفِّس = درهم و پیچیده
عِمار = درست
عِیْبو = صدمه دیده
عَنتَر = سُبال، میمون
غُریق دادن ، غِیط دادن = قورت دادن
غالی = قالی
غُبِّه = جای بسیار عمیق دریا
غوس کردن = زیر آب رفتن
غیله = مخلوط کردن ماسه با سیمان
غوره = لات
غاپ = پنیر نخل
غافِلَکی = بی خبری
غَنْض بِگیرِه = نیست و نابود شود
غَم غُوم = آب شش
فِدا = حیاط
فِل = از هم پاشیده
فِیکِه ، فِیک = سوت زدن
فَخّارِه = غذای مخلوطی برای گاو
فیت = فوت کردن
فُگْر = نحس
فِر کِرد = پرواز کرد، پرید
فارِغ = رها، آزاد
فِنَر = فانوس، چراغ نفتی
فِچ = باز
فانُسقِه = کمربند
فیک فیکو = سوت
فیس = تکبر، غرور، افاده
فِلاکس = کلمن
فِرتِنگی = گریزپا، عجول، فرز و سریع
فِت فِت = پاره پاره
فُسّ = هیچ، الکی
فَخّارِه = خوراک گاو که مخلوطی از ماهی، خرما و آرد است
قَمیس = پیراهن
قیقِه = صدای خروس
کاتُخ = قلیه، خورش
کارد = چاقو
کاکا = برادر
کَپ دادن = گاز گرفتن
کَج فِراخو = خمیازه
کَچِّه = چانه، فک
کُخ کردن = قوز کردن
کُرسی = چهارپایه
کَهرِه = بزغاله
کَهرِه سو = بزغاله کوچک
کَلبوک = مارمولک
کُلَکی = شلوارک
کَلیون ، کَلون = قلیان
کُم = شکم
کُمو = شکمو
کُم لُهور = شکمو
کُنجیر = نیشگون
کُربَک = قورباغه
کُرُنج = فر، درهم، پیچیده
کُوگ = کبک
کِیچِه = کوچه
کِیْل = پیمانه
کِشَنگ = قشنگ
کُیا = کجا
کُیان = کجاست
کِنِفت = خسیس
کُلو = خم شدن
کَموتَر = کبوتر
کاکُل = زلف
کنگون = شهر کنگان
کُرّاز = تره
کُور = درخت کهور
کِیزِه = آفتابه
کُوْش = جنوب
کِپَر = چادر صحرایی
کَبِد = کمد
کِلِنگه = شاخه
کُندُر =بنیزه، نوعی صمغ جویدنی
کَنجیل = آرنج
کُفرِن = دروغ است
کوسِه = کدو کباب
کوربونِت = قربان شما
کَرفِس کِرد = پیش پا زد
کُرُک = یکجا ماندن به مدت طولانی
کِلیل = کلید
کُلیل = کوچک
کَلِّه = سر
کِسِل = بیحال
کِپ = گرفت
کِیپ = پر
کُرُپ = پولدار، ثروتمند
کُت = خانه زمستانی مرغ و خروس
کُرکُر = خانه تابستانی مرغ و خروس
کِسر = بزی که نازا باشد
کروزه = بز سیاهی که گوش باریک داشته باشد
کُپُل = تپل، کوتاه قد
کُنج = گوشه
کُرّین = پرنده بابا کریم
کاسه پشت ، اِحمِسِه = لاک پشت
کُهْک = سرفه
کَنگ = بازو، قسمت بالایی دست
کُرز = جای کاشت سبزی
کُخ = قوز، برجستگی پشت کمر
کُرچُندَن = جویدن
کاچ = لوچ
کَچْرِه = خرت و پرت بدرد نخور
کِلَکو = پسرک
کَنْگ پَس = بستن دو دست از پشت، اسیر کردن
کَخِ چیل = کف دهان
کُرپ کُرپ = صدای کفش، صدای سم حیوانات
کِشاله = کشیدن چیزی به شکلی که آویزان باشد
کِلِنگِه = شاخه
کُلَکی = شورت
کِنْد = باسن
کُپرِه = نارگیل، روغن نارگیل
کُلُمْپ = کلوخ
کُمْکُمه = قمقمه
کیک = جیغ
کالِر ، کالِیر = یقه
کِتْلی = کتری
کوپ = فنجان
کُمْپِلِیت = کامل
گُت = بزرگ
گَرگَر = جای نخ
گِره = مورچه
گِرِیخ = گریه
گُنز = زنبور
گا ، گُو = گاو
گُدَر = گوساله
گِزِیر = هویج
گَنزَک = گنجه، صندوقچه
گِنا ، گِنرو = دیوانه، احمق
گازاَنبور = انبردستی
گِلاس = لیوان
گِمنِه = للک، سبوس گندم بو داده
گَپ = حرف
گَپِیدی = حرف زدی
گاپا = پرخور
گَرگور = قفس صید ماهی
گَلّاف = نجارکشتی ساز
گَلس = طناب لنج، کشیدن
گِلاته = دستمزد و حقوق
گوش رُوَک = هزارپا
گَندُم خارو = رتيل
گُلُپ = لامپ
گِربیده = گریه کرده
گهگل = گله های گاو و خر
گِل بونی = پلاستر کردن پشت بام
گِتَر = کشور قطر
گَب گوب = خرچنگ
گَنجِفراغ = زیر پیراهنی
گِلَند = قوطی روغنی خالی
گِرده = نون تنوری
گُلی ٬ گُلو = گربه
گَدول = الاغ نر
گُری = ته حلق
گِریچِه = دیسک خفیف کمر
گِزِرو = خسوف، ماه گرفتگی
گِرِند = گره
گلیله = زنبیلی کوچک برای حمل خاک
گَرگَر = کلاف نخ
گِشْت = پریدن
گُشنه = گرسنه
گروفه = کلاف نخ، هرچیز کلاف مانند و درهم پیچیده
گارو = مسیری که گاو با رفت و آمد برای کشیدن آب از چاه طی می کرد
گِشت = پریدن
گِرِفْتِش ، اومد تو سرش = دیوانه شد، تیک عصبی گرفت، جن ها آمدن توی جسمش
گَرْدَن گُلو = وارونه شدن فرد یا حیوان طوری که سر او به پایین و پاهایش بالا باشد، وفتی انسان یا حیوانی از بلندی سقوط کند و با گردن پایین بیاید
گِنْد = بخیه، اصطلاحی در دوخت و دوز
لَهم = فلج
لَس ، لِمَس = خسته
لوک = شتر
لِیک = صدا، فریاد،جیغ
لَعوُز = خراب، کثیف
لَک = پارچه
لِگَن = تشت
لِجمار = ضعیف
لَنج = کشتی باری یا صیادی
لَوّاس = پاچه خوار
لِمِزُو ، لِزگ = لغزنده، چسبنده، چسبناک
لَحْک = بسیار خسته، اشتیاق زیاد، کشته مرده
لُنج = لب
لَنگوتِه = نوعی پارچه که مردها دور خود می بستند
لَمر = ماسه
لار = بدن، تن، لاغر
لَهَنگ = نهنگ
لِچِش = نصف آن
لِچ لِچ = تکه تکه، قطعه قطعه
لِتُ پِت = پاره پوره
لَنگ کُن = کم کن
لِیلون = کیسه، پلاستیک
لَش = نوعی درخت خرما
لیخ = تور ماهیگیری
لِحاف = دوشک
لِت دادن = مخلوط کردن
لِجَک = جلبک، کثیفی
لِچِّش = نصف آن
لُگُس = شکمو، لوس
لیرگ = انجیر معبد
لَک = پارچه
لوله = شیر آب
لیخ = تور
لِیْن = خط و مسیر
لِیْت = چراغ
مُت = پریدن
مُت مُتَک = بالا و پایین پریدن
مَشِمور = ناراحت
مُچَل = دست و پا چلفتی
مِرزِنگ = مژه
مَکنار = روسری
مُصاصِه = آب نبات چوبی
مُین = ماهی
مِیگ = ملخ
مِین = مو
مِیخَی = می خواهی
مِیوالی = می گذاری
مَحتَک = گهواره
مُرُچّو = پیچیده و درهم
مُقابله = قرآن خوانی در ماه رمضان
مُردِه پیچو = پیچیده و درهم
ماکسی = نوعی لباس زنانه
مِنِفِیس = لیست
مِلافِه = ملحفه
مُرمُر ، مُنگِه = ناله کردن، نالیدن
میِّی = می آیی
ملّاق = پشتک وارو
مُحل بده = فرصت بده
مِرِنگِه = ناله
مِدانه ، حَبانه = ظرف سفالی آب
مَندال = کسی که بزغاله ها را به چرا می برد
مَنجور = قرقره ای که با آن آب از چاه می کشیدند
مِلَح = شناکردن، دوش گرفتن
مُچ = استخوان
مور = مورچه
ماتَم = حسینیه
مَجمَعِه = سینی بزرگ
مُشک = موش
مِیش = گوسفند
مَج = مغز، هسته
مُس = مشت
مِرَخ ندارُم = جان ندارم
میداف = پارو
مُنگِه = غُر زدن، اعتراض کردن
مُرُک = گِرد و کُروی
مَنْتیل = دیلم (ابزار کندن زمین و تخریب)
مِنکاش = موچین
مُخرف = زنبیل کوچک برای برداشت خرما
مُف = آب بینی
مُچَل = دست و پا چلفتی
مورسوار = مورهای سیاه بزرگ
مُخ = مغز
مُیْنَک =استخوان پشت کتف
مُحتَکو= زنبیل بزرگی برای بریدن ثمر نخل
مُوْینِه = دختر، زن
موز = ناز، عشوه
مُلَّزی = زبان کوچک
مُچَّک = در رفتن مچ دست
مُروچِّه = جمع شده، در هم رفته
میدْرُوشِه = میلرزد
مَرتِبون = ظرفی سفالی برای نگهداری روغن
نَعلِین = دمپایی
نِیلون = پلاستیک
نَسونِه = نگیرد
نَم نَمو = نم نم
نَف نوف = نوعی لباس زنانه
ناتور = نگهبان
نِشک = دندان
نِغَر = ماهی مرکب
نَعَدلِن = دور از انصاف است، درست نیست
نَنِه = نگزار
نَهاتَر = جلوتر
نوبر = گاو ماده جوان
نِیمور = لیمو
نِمود کِردی = شاهکار کردی (جنبه تمسخر)
نَخشِت نِدارُم = چشم دیدنت را ندارم
نَسناس = بد جنس
نِهیب = فریاد بلند
نُخْری = بچه اول و بزرگ خانه
نُوْل = کرایه حمل و نقل
واجُردُم ، وِیدُم = پیدا کردم
وَردار ، واسون = بردار
وَنِّینو = قایم موشک
واهِشت = گذاشت
وَرِ = کنار، جنب
وِلُم کن = بگذارم، رهایم کن
واهِشتَن = قبول کردن، گذاشتن
واکُلُپِّیدِه = تو رفته، له شده
وِیبو = می شود
وابِیدی = شدی
وَرُم = کنارم
واهِشتِه = گذاشته
وِیبِن = می شوند
واجُردَن = پیدا کردن
وال = بگذار، بنه
وارَفت = رفت، از بین رفت
وَرزا = گاو نر
وُیسَک = بایست
واری = برعکس شدن، وارونه شدن
وایِر = سیم
وُل کُم = اظهار نظر و دخالت کردن در کاری که به فرد مربوط نمی شود
ها = بله
هِلَنگا ، هِیلَنگا = آویزون
هَرکُمو = هر کدام
هبیس ، هویس = زیاد، همیشه، بطور مرتب، پشت سر هم
هَنِی = هنوز
هِیلُو = گهواره، تاب
هُرت = احمق، کودن
هَدْگ ، هِداگ = ماهیگیری
هِسِّه = هست
هَمیتُو = همینجور، همین شکل
هاوَنگ ، هاوَن = وسیله ای برای کوبیدن
هَمبونه = نی انبان
هَیّ = خیلی وقت
هَپَرو کردن = قاپیدن، ربودن
هِی گفت = به تکرار گفت، مکرر گفت
هُومْل ، حُرْم = حرارت گرما
هَلِ = بسمت، بطرف
هاف = شورتک، شورت بلند
هَفیز = محل کار، فروشگاه بزرگ
هَذْیون = حرف های نامربوط گفتن
یک مَنی = سی کیلو
یاروف = نوعی صید ماهی
یاسیم سیت وابیده = دلم برات تنگ شده
یِکَلی = کج، ناصاف
این سامانه جهت ارائه خدمات شهرداری به صورت الکترونیک و جلوگیری از مراجعات حضوری شهروندان در زمان شیوع بیماری کرونا راه اندازی شده است.